توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تونس (دانشنامه‌حج) ۸۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تونس (دانشنامه‌حج) ۸۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تونس (دانشنامه‌حج) ۸۸ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل تونس (دانشنامه‌حج) ۸۸ اسلاید در PowerPoint

مقالات مرتبط: تونس.

تونس، نام کشوری کوچک در شمال آفریقا با دین اسلام و زبان عربی و جمعیت حدود ده میلیون نفر است. مسلمانان در سال ۷۹ق این کشور را فتح و فرهنگ و حکومت اسلامی را در آن بنا کردند. مردم تونس در سال ۱۳۸۹ش با سرنگون کردن حکومت زین‌العابدین بن‌علی موجب شروع حرکت بیداری اسلامی (معروف به بهار عربی) در جهان اسلام شدند. مسلمانان این کشور مراسم حج را با وجود مشکلات فراوان و راه طولانی همیشه زنده نگه داشته و املاکی را برای مکه و مدینه وقف کرده‌اند.

فهرست مندرجات

۱ – جغرافیا و فرهنگ
۲ – تاریخچه
۲.۱ – فتح آفریقا و ورود اسلام
۲.۲ – سلسله حاکمان
۳ – تاریخ حج‌گزاری تونس
۳.۱ – تأثیر حج بر علما
۳.۲ – مسیر حج
۳.۳ – مشکلات راه حج
۳.۴ – فواید حج برای تونسی‌ها
۳.۵ – اقامت تونسی‌ها در مکه
۳.۶ – بهره‌برداری فرانسه از حج تونس
۳.۷ – احترام تونسی‌ها به حاجیان
۳.۸ – وقفیات تونسی‌ها به حرمین
۳.۹ – سفرنامه‌های حج تونسی
۳.۱۰ – حج‌گزاری تونسی‌ها در عصر حاضر
۴ – منابع
۵ – پانویس
۶ – منبع

۱ – جغرافیا و فرهنگ

جمهوری تونس کوچک‌ترین کشور در شمال افریقا، از شمال شرقی به دریای مدیترانه، از جنوب شرقی به لیبی، و از غرب به الجزایر محدود است. مساحت کشور تونس ۱۶۲۱۵۵ کیلومتر مربع

[۱] موسوی بجنوردی، سید کاظم، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶، ص۶۱۹۹.

[۲] المعهد الوطنی للاحصاء.

[۳] http://www.tunisie. gov. tn.

و پایتخت آن شهر تونس است. (تصویر شماره ۳۲) زبان و خط رسمی آن عربی است و فرانسوی، زبان علمی و دانشگاهی و مطبوعاتی آن به شمار می‌رود. اصطلاح «اللغه الدارجه» به زبان عربی با لهجه تونسی اشاره دارد. کمتر از ۱% جمعیت تونس در جنوب جزیره جَرَبه، مُطماطِه، دوَیرات و شَنَنی هنوز به زبان بربری سخن می‌گویند. جمعیت این کشور حدود ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر است و بیش از ۹۹% آن مسلمان هستند. اسلام دین رسمی تونس است. بیشتر مسلمانان این کشور، مالکی و‌ اندکی حنفی هستند. چند هزار اباضی نیز در این کشور زندگی می‌کنند که بیشتر در جزیره جربه در جنوب سکونت دارند. بر اساس آمار ۱۳۷۳ش./۱۹۹۴م. شمار اقلیت‌های یهودی و مسیحی تونس بیش از ۱۱۲۵۱ تن بوده است. آماری رسمی از شیعیان اثناعشری تونس در دست نیست. گفته‌اند که تعداد آنان ۴۰۰ هزار نفر است که بیشتر در جنوب تونس، به ویژه شهرهای قَفصه و قابِس، ساکن هستند. تونس خوش آب و هواترین کشور شمال افریقا است؛ زیرا آب و هوا در شمال، معتدل مدیترانه‌ای و در جنوب، صحرایی است. میدان‌های نفتی تونس در مناطق صحرایی نزدیک به مرز لیبی و الجزایر قرار دارند.

[۴] موسوی بجنوردی، سید کاظم، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶، ص۴۰۸-۴۰۹.

[۵] عادل، حداد، و دیگران، دانشنامه جهان اسلام، ج۸، ص۶۲۷-۶۵۰.

[۶] قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد، ص۱۷۳-۱۷۴.

تونس دو مجلس قانون‌گذاری دارد و از لحاظ تقسیمات کشوری دارای ۲۴ فرمانداری است و شکل حکومت آن جمهوری است. رئیس جمهور با شیوه انتخابات مستقیم برگزیده می‌شود. در تونس، افزون بر الجامعه الزیتونیه که پیشینه ۱۳ قرنی دارد، نخستین دانشگاه پس از استقلال (۱۹۵۶م.) الجامعه التونسیه است که به سال ۱۹۵۸م. در شهر تونس تاسیس شد و سپس آموزش عالی به تدریج گسترش یافت. آموزش در تونس رایگان و در دوره ابتدایی، اجباری است.

[۷] موسوی بجنوردی، سید کاظم، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶، ص۴۱۰.

۲ – تاریخچه

کشور امروزی تونس، بخشی گسترده از منطقه تاریخی «اِفریقیه »

[۸] مقدسی بشاری، محمد بن احمد، احسن التقاسیم، ص۲۱۶.

[۹] حمیری، محمد بن عبدالمنعم، الروض المعطار، ص۱۴۴.

بوده که طرابلس تا طنجه

[۱۰] حمیری، محمد بن عبدالمنعم، الروض المعطار، ص۶۶.

را شامل می‌شده است. از تونس تا قیروان سه روز راه است.

[۱۱] مقدسی بشاری، محمد بن احمد، احسن التقاسیم، ص۲۴۶.

[۱۲] قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد، ص۱۷۴.

ساکنان اصلی این منطقه، بربرها

[۱۳] حمیری، محمد بن عبدالمنعم، الروض المعطار، ص۱۴۵.

بوده‌اند. نام‌گذاری این کشور به تونس در روزگار اسلامی و به دست مسلمانان صورت گرفته و نام کهن‌تر آن «ترشیش» بوده است.

[۱۴] شیخ طوسی، الاستبصار، ص۱۲۱.

[۱۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۶۰.

مردم تونس به سرکشی و قیام بر ضد حاکمان معروف بوده‌اند. این کشور شاهد جنبش‌های بسیار بوده است.

[۱۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۶۱.

تاریخ تونس تا پیش از ضمیمه شدن به قلمرو دولت عثمانی، همان قیروانی، رقیق، تاریخ افریقیه است. فینیقی‌ها از نخستین حاکمان تونس بودند.

[۱۷] شریف، محمدهادی، تاریخ تونس، ص۱۰.

در منابع تاریخی اسلامی، تونس به «مغرب ادنی» معروف گشته و بخشی از مغرب بزرگ به شمار رفته است. این منطقه نقش «سرزمین موعود» را برای لشکرکشی امپراتوران حوزه دریای مدیترانه داشته

[۱۸] شریف، محمدهادی، تاریخ تونس، ص۹.

و به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی، به ویژه دشت بودن، معمولاً دارای وحدت سیاسی نبوده و در معرض هجوم و قشون‌کشی کشورهای مجاور قرار داشته است. پیش از ورود اسلام به تونس، این منطقه حاکمیت فینیقی و رومی و واندالی را تجربه کرده است. فینیقی‌ها پایه‌گذار تمدن قرطاج (کارتاژ)

[۱۹] شریف، محمدهادی، تاریخ تونس، ص۱۰.

[۲۰] شریف، محمدهادی، تاریخ تونس، ص۱۷-۱۸.

در تونس‌ بودند. این تمدن را هجوم رومی‌ها به سال ۲۴۱ق برچید.

۲.۱ – فتح آفریقا و ورود اسلام

عثمان بن عفان به سال ۲۷ق عبدالله بن سعد بن ابی‌سرح، حاکم خویش در مصر را همراه شماری از صحابه، مامور فتح افریقیه کرد. در این لشکرکشی، پاتریارک گریگوریوس (جرجیر) حاکم رومی افریقیه کشته شد. ابن ابی‌السرح نیز در برابر گرفتن غنیمت‌های بسیار، از گماردن حاکمی مسلمان بر افریقیه منصرف گشت.

[۲۱] حمیری، محمد بن عبدالمنعم، الروض المعطار، ص۴۸.

[۲۲] قیروانی، محمد بن احمد، طبقات علماء افریقیه، ص۱۵-۱۶.

معاویه بن خدیج به سال ۴۵ق از سوی معاویه بن ابوسفیان مامور فتح افریقیه شد. حضور عُقْبه بن نافع فهری به یورش‌های مسلمانان نظمی خاص بخشید. وی با ساختن شهر قَیروان در ۱۶۰ کیلومتری شهر تونس به سال ۵۰ق/۶۷۰م. مرکز فرماندهی مسلمانان را در افریقیه بنا نهاد. حدود ۵۲ سال (۲۷-۷۹ق/۶۴۷-۶۹۹م.) به درازا انجامید تا همه منطقه افریقیه و مغرب در شمار قلمرو اسلامی درآمد. به سال ۷۹ق/۶۹۹م. حَسّان بن نعمان افریقیه را به طور کامل فتح نمود و پس از غلبه بر کارتاژ، نفوذ رومی‌ها را در سواحل شمال افریقا برای همیشه از میان برد و شورش بربرها را فرونشاند و بسیاری از زمین‌های زراعی را میان کشاورزان تقسیم کرد و نخستین کارخانه کشتی‌سازی (دارالصناعه) را در آن‌جا بنیان نهاد.

[۲۳] بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، ص۳۲۶-۳۳۱.

[۲۴] موسوی بجنوردی، سید کاظم، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶، ص۲۲۱، «تونس.

۲.۲ – سلسله حاکمان

سلسله‌هایی که در دوره اسلامی بر تونس حکومت کردند، از این قرار بودند: اُمویان (تا ۱۲۷ق)، عباسیان (تا ۱۸۳ق)، اغلبیان (تا ۲۹۰ق)، فاطمیان (تا ۳۴۱ق)، صَنهاجیان (تا ۵۴۳ق)، حَفصیان (تا ۹۸۱ق) و عثمانیان (تا ۱۲۹۳ق). تونس به سال ۱۲۹۳ق/۱۸۸۱م. تحت الحمایه فرانسه شد و سرانجام با تاثیر از جنبش بیداری در جهان اسلام و مقاومت مردم مسلمان این کشور به سال ۱۳۷۸ق/۱۹۵۶م. طعم استقلال را چشید. عملکرد دین‌ستیزانه حبیب بورقیبه و زین العابدین بن علی

[۲۵] اسپوزیتو، جان ال، دائره المعارف جهان نوین اسلام، ج۲، ص۲۷۳.

دو رئیس جمهور تونس، جوانان تونسی را واداشت تا در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱م./۲۴ دی ۱۳۸۹ش. حکومت بن علی را ساقط کنند و حرکت‌های مردمی اسلامی معروف به «بهار عربی» را در جهان عرب آغاز کنند.

۳ – تاریخ حج‌گزاری تونس

ساخت شهر قیروان به دست عُقبه بن نافع در سال ۵۱ق نقطه عطفی در تاریخ حج‌گزاری مردم تونس به شمار می‌رود. این شهر تا سال‌ها مهم‌ترین پایگاه نشر اسلام در افریقیه بود. در دوران عقبه بن نافع، تعلیم اسلام به بربرهای تازه‌مسلمان آغاز شد.

[۲۶] مجدوب، عبدالعزیز، الصراع المذهبی بافریقیه، ص۱۳-۱۴.

توجه خلیفه اموی، عمر بن عبدالعزیز، به ترویج آموزش اسلام در افریقیه موجب شد تا وی به سال ۱۰۰ق ده تن از فقیهان را به قیروان اعزام کند تا ضمن سکونت در این شهر به بالندگی فرهنگ اسلامی مردم یاری برساند.

[۲۷] مجدوب، عبدالعزیز، الصراع المذهبی بافریقیه، ص۲۲.

موقعیت ویژه دینی شهرهای قیروان و تونس

[۲۸] مجدوب، عبدالعزیز، الصراع المذهبی بافریقیه، ص۴۲.

در نیمه نخست سده دوم ق. و دیگر شهرهای تونس مانند مهدیه

[۲۹] مقری، احمد بن محمد، نفح الطیب، ج۵، ص۲۰۰.

در قرن‌های پسین موجب شد که این شهرها به پایگاه حکومتی، اداری، نظامی، و فقهی اسلام در افریقیه و مسیر عبور حاجیان تونسی و مراکشی و الجزایری و حتی‌اندلسی

[۳۰] ایولیانوویچ، کراچکوفسکییگناتی، تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص۲۷۸-۲۸۸.

که از راه مصر

[۳۱] مقدسی بشاری، محمد بن احمد، احسن التقاسیم، ص۲۱۶.

به حجاز سفر می‌نمودند، تبدیل شوند.

۳.۱ – تأثیر حج بر علما

بسیاری از دانشمندان مشهور علوم دینی مانند بهلول بن راشد و اسد بن فرات و امام سحنون از این سرزمین‌ها برخاستند که بخشی از زندگی علمی و معنوی ایشان در سفر حج شکل می‌گرفت. نام بسیاری از این دانشوران را که به حج رفته‌اند، می‌توان در کتاب‌های تراجم علمای تونس و افریقیه یافت

[۳۲] قیروانی، محمد بن احمد، طبقات علماء افریقیه، ص۲۵۱، ۲۵۴.

؛ علمایی که به مذهب مالک بن انس (۹۳-۱۷۹ق/۷۱۲-۷۹۵م.) گرویدند و خود و شاگردانشان به سرزمین حجاز، به ویژه در ایام حج، سفر می‌کردند. کتاب الموطا مالک بن انس را باید از نخستین منابعِ مرجعِ آموزشِ حج‌گزاری در تونس و دیگر مناطق مانند الجزایر و مغرب و بخشی از مصر دانست که از سده دوم ق تاکنون مورد توجه بسیار مسلمانان افریقیه بوده و نخستین بار به دست علی بن زیاد، از شاگردان مالک و از فقیهان طبقه سوم تونس، وارد این کشور شده است.

[۳۳] مجدوب، عبدالعزیز، الصراع المذهبی بافریقیه، ص۴۵.

۳.۲ – مسیر حج

ساخت «دار الصناعه» به دست عبیدالله بن حبحاب موصلی، حاکم اموی تونس، به سال ۱۱۴ق در شهر تونس که بیشتر به ساخت کشتی اختصاص داشت، فرصتی بسیار مناسب برای تسهیل رفت و آمد دریایی حاجیان تونسی و مغرب بزرگ به سرزمین حجاز فراهم آورد.

[۳۴] حمیری، محمد بن عبدالمنعم، الروض المعطار، ص۱۴۳.

این‌که گفته‌اند تا آغاز سده سیزدهم ق. حاجیان مغرب از راه خشکی به مغرب می‌رفته‌اند،

[۳۵] (فصلنامه): تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، میقات حج، ش۴۴، ص۶۴، «حج‌گزاری در کشور مغرب سده نوزدهم.

دور از ذهن می‌نماید.
آگاهی‌های مربوط به راه‌های سفر حاجیان تونسی و مغربی در سفرنامه‌های حج مغربیان آمده است. برای نمونه، ابن بطوطه (م ۷۷۹ق) مسیر سفر حج کاروان‌ها و حاجیان، از جمله مسیر سفر خویش را در سده هشتم ق. شرح داده که از طنجه حرکت کرده و با عبور از الجزایر، به شهر تونس رسیده و سپس مسیر ساحلی شهرهای سوسه و صفاقس و قابس را پیموده و وارد لیبی شده و از آن‌جا به بندر اسکندریه در مصر رفته است.

[۳۶] ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، رحله ابن بطوطه، ج۱، ص۱۰.

[۳۷] ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، رحله ابن بطوطه، ج۱، ص۱۶۹-۱۷۰.

حاجیان تونسی همراه حاجیان مصری و‌ اندلسی، با عبور از شبه جزیره سینا و خلیج عقبه و مدین به سوی مدینه یا مکه می‌رفته‌اند. یعقوبی (م ۲۹۲ق)، راه حج مغربی‌ها را با وصف منزلگاه‌ها و مسیرها، از مصر به سوی مکه و مدینه ترسیم کرده است.

[۳۸] ابن فقیه، احمد بن محمد، البلدان، ص۱۷۹.

برخی از حج‌گزاران تونسی نیز با گذر از مناطقی، از جمله اسکندریه و رسیدن به کانال سوئز، از دریای سرخ رهسپار جده و سپس حرمین می‌شدند. آن‌ها بر دریای سرخ احرام بسته، برای انجام مناسک حج تمتع آماده می‌شدند.

[۳۹] ابن فقیه، احمد بن محمد، البلدان، ص۲۵۱-۲۶۱.

[۴۰] دمشق فی مرآه رحلات القرون الوسطی، ص۱۷۶.

۳.۳ – مشکلات راه حج

درباره راه حج دریایی، گزارش یکی از حاجیان مغربی در سده ۱۳ق که با کشتی بخار و امکانات بهتر به حج رفته، نشان می‌دهد که در عینِ بهتر شدن وضع کشتی‌ها و بیشتر شدن امکانات برای مسافران، همچنان مشکلات بسیار فراروی حاجیان تونسی بوده است.

[۴۱] آل سعود، نواف بن عبد العزیز، رحاله الغرب الاسلامی، ص۲۵۱-۲۶۱.

این سختی‌ها گاه موجب می‌شد که فقیهان مالکی به تحریم سفر دریایی حکم دهند.

[۴۲] آل سعود، نواف عبدالعزیز، آل سعود، نواف بن عبد العزیز، رحاله الغرب الاسلامی، ص۲۵۱-۲۶۱.

دوری راه حج و نیز صدور برخی از فتواهای فقه مالکی، زمینه را برای افزایش مشکلات حج‌گزاری تونسی‌ها بیشتر فراهم می‌کرده و در موارد فراوان، مانع انجام این فریضه می‌شده است. برای نمونه، می‌توان به این فتوا در فقه مالکی اشاره کرد که حج‌گزار مرد نباید زاد و توشه‌اش را همراه داشته باشد، بلکه باید آن را در مسیر سفر به مکه فراهم کند.

[۴۳] الجزیری، عبد الرحمن بن محمد، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۵۷۳.

این نگاه فقهی موجب می‌شد تا به‌رغم مستطیع بودن مسلمانان تونسی در شهرشان، زمینه انجام سفر برایشان فراهم نشود. حتی بسیاری از دانشمندان تونسی در سن ۶۰ سالگی بدون انجام فریضه حج وفات یافتند و مهم‌ترین عذر ایشان افزون بر سختی و مشقت سفر حج، نگاه فقه مالکی در مورد گرفتن اجیر برای حج هنگام سختی سفر بود.

[۴۴] قیروانی، رقیق، تاریخ افریقیه، ج۲، ص۳۲۴.

شهرهای معروف ساحلی و غیر ساحلی تونس مانند قیروان، صفاقس، مهدیه، سوسه و تونس، مسیر عبور و گذر کاروان حاجیان در مغرب بزرگ بود؛ به گونه‌ای که حاجیان از منتهای